Fırsat maliyeti

Fırsat maliyeti diye bir gerçeğin varlığından haberdar olmasaydım, -belki- bu kadar kararsız olmayabilirdim. Hatırladığım kadarıyla, çocukluğumda herhangi bir konuda seçim yapmak bu kadar zor değildi benim için. Hem önemli kararlar almıyordum hem de bu tür şeyler üzerine kafa yoracak kadar büyümemiştim.

Zaman geçti. Üniversitede fırsat maliyeti (alternatif maliyet) kavramı ile tanıştım. İşletme, iktisat vs. fakültelerinde okutulan ders ve konular, çoğumuz için kimi zaman pek bir şey ifade etmeyebilir. Ya da sıkıcı gelebilir en azından. Fakat bazı kavramlar ders kitaplarında sıkışıp kalmaz, hayatımıza girer. Fırsat maliyeti de öyle bir şey işte. Literatürdeki tanımına detaylıca girmeyeceğim. En basit haliyle fırsat maliyeti; vazgeçtiğimiz seçeneğin muhtemel getirisidir. Yani seçmediğimiz her alternatif için bir bedel ödüyoruz. Bu noktadan yola çıkarsak; yaptığımız her seçim ya da aldığımız her kararın bize sağlayacağı fayda, seçmediğimiz alternatif durumun, onu seçmiş olmamız durumunda bize sağlayabileceği muhtemel faydadan az ise yanlış karar vermişiz demektir. Biraz karmaşık gelebilir ama öyle değil.

Birçok parametreye endeksli kişisel kısıtlar nedeniyle, karar alma süreci zaten ağır işleyen bir bireyken; fırsat maliyeti diye bir kavramın varlığından haberdar olduğumda başıma geleni siz düşünün. Yok yok, neyseki beklediğim gibi olmadı. İlk başlarda, her seçenek üstüne biraz daha çok kafa yordum sadece. Bir süre sonra benzer durumlarda, daha önce verdiğim kararları tekrarlamaya başladım. Yani kişisel bir ezber oluşturdum. Zaman kaybettiğimin farkına vardığım andan itibaren, doğruluğundan emin olduğum seçimler için yeniden düşünme ihtiyacı hissetmeden -karar verme sürecini atlayarak- uygulama aşamasına geçtim. Bu kişisel ezber durumu, kendini tekrarlamak gibi algılansa da, insan hayatını kolaylaştıran bir şey aslında. Her defasında sizi pişman eden bir mekandan bir daha alışveriş yapmazsınız. Canınız köfte istediğinde, köfteyi çiğ bırakmayan, istediğiniz gibi pişiren mekana gidersiniz. Fakat dediğim gibi bu kolaylık sadece sıklıkla yapılan seçimler için geçerli. Daha önce karşılaşmadığınız bir durum için seçim yapmanız gerektiğinde fırsat maliyeti kavramı bir kez daha kararsızlığınıza zirve yaptırabiliyor.

Bu yazıyı yazmak için harcadığım sürede, biraz dergi karıştırsam daha mı iyi olurdu acaba? Ya da önümdeki raporlara göz atabilirdim pekala!